Edith van Ewijk: highlights bijeenkomsten-maand

De novembermaand wordt ook wel de ‘slachtmaand, bloedmaand of de nevelmaand’ genoemd, maar voor de meeste lezers is het toch ook dé bijeenkomstenmaand. Voor wie onderstaande bijeenkomsten over transitie gemist heeft, én voor wie erbij was, deelt Edith van Ewijk een persoonlijke impressie.

1. NWO seminar over boeketweigeraars en de vergeten slopers

Het is u vast niet ontgaan: het bosje bloemen heeft haar onschuld verloren. Het veelvuldig gebruik van gif bij de teelt van bloemen, is dodelijk voor de biodiversiteit. Op 8 november tijdens een seminar van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderwijs (NWO), sprak Derk Loorbach, hoogleraar, directeur bij DRIFT en ‘boeketweigeraar’, over ‘de pijn’ of ‘het ongemak’ bij het weigeren van een bos bloemen aan het einde van een mooie bijeenkomst.

Dit voorbeeld paste in zijn introductie over verandering van gedrag van consumenten en de pijn van transities. Het is die pijn die tot weerstand leidt. Na een periode van pijn en destabilisatie van het oude systeem, stabiliseert het systeem weer, zo luidt de theorie.

Het NWO seminar ging over ‘gedrag en duurzaamheid’. NWO financiert een breed palet aan projecten onder die noemer: transities op het gebied van voeding, mobiliteit, zorg, circulair bouwen en gebiedsontwikkeling. Veel van deze projecten richten zich op gedrag van burgers of consumenten. In het besloten programma in de ochtend wisselden ik en mijn collega’s vanuit Stepping Out ervaring uit met twee andere projecten op het gebied van duurzaamheid: Trans B en Trancibo. Trans B richt zich op meervoudige waardecreatie (onder andere bij Koppelkansen, met John Grin, Michaela Hordijk en Joeri Naus), en Trancibo kijkt naar circulair bouwen.

Deze projecten delen een focus op professionals binnen organisaties waarbij koplopers een sleutelrol vervullen: zij proberen het peloton mee te krijgen en de systemen binnen de organisatie te veranderen, omdat ze tegen allerlei barrières aanlopen. En ook dat kan pijnlijk en confronterend zijn. Ook bleken er bepaalde actoren gedurende het proces of project heel belangrijk te zijn, terwijl die bij aanvang buiten het blikveld lagen. Zoals de beheerders van de openbare ruimte of de slopers bij circulair bouwen.

2. Transitieseminar Erasmus Universiteit over ‘Urgency’ en ‘Agency’

Op 11 oktober bij de Sustainability Summit op de Erasmus universiteit bleek dat aandacht voor duurzaamheidstransities bij veel opleidingen zoals bedrijfseconomie nog zeker geen gemeengoed is. Ook zijn veel studenten niet goed geïnformeerd over onderwerpen zoals de gevolgen van klimaatverandering.

Gini Sevant-Miklos, assistent professor aan de EUR hield een vlammend betoog over het belang van onderwijs en hield de aanwezigen voor dat de ‘collapse’ van ecosystemen, geen toekomstmuziek is maar dat we er middenin zitten. Dat vergt een ‘Pedagogies of the Collapse’ (onderwijs van de ineenstorting): de titel van haar nieuwe boek.

Kees Klomp, activist, onderzoeker en ontwikkelaar op het gebied van vernieuwend onderwijs (Windesheim en UvA), gebruikte de termen ‘urgency’ en ‘agency’ op het gebied van onderwijs. Aan de docenten de schone taak om de ‘urgency’ over te brengen en daarbij de ‘agency’ van deze studenten aan te spreken.

Kees Klomp sprak ook over de noodzaak om ‘het beest in de bek kijken’ en daarbij niet te verlammen. Een besef van de ‘urgency’ is noodzakelijk, maar wat je niet wilt is depressie of verlamming van onze studenten in de hand werken. Hetzelfde geldt voor u en voor mijzelf.

3. Lancering van SEVEN: klimaatinitiatief van de UvA

Op 4 november vierde de UvA de lancering van SEVEN, het klimaatinitiatief van de UvA waarin zeven faculteiten samenwerken.
John Grin, Koppelkansen/SLIM*-mer van het eerste uur is mede-oprichter van dit initiatief.

Joyeeta Gupta, UvA professor en co-chair van de United Nations Ten-Member-Group, gaf als inspirerend voorbeeld dat tijdens de periode dat republikein Bush in de VS aan de macht was (2001-2009), er veel tegenwind kwam van het lokale niveau. De conservatieve geluiden vanuit de toenmalige regering, activeerde veel mensen juist. Joyeeta Gupta heeft dan ook veel vertrouwen in de Nederlandse professionals die bij gemeenten en provincies werkzaam zijn.

 

Over Edith van Ewijk

Edith doet deze bijdrage als lid van het SLIM*-netwerk (voorheen: Koppelkansen).  Zij is PostDoc onderzoeker aan de UvA en verbonden aan het NWO-onderzoeksproject ‘Stepping Out’ (TU-Delft, UvA, Hogeschool Rotterdam en partners) dat interprofessioneel leren voor duurzame transities onderzoekt. Vanuit die rol is Edith actief betrokken bij Slim*, en tevens betrokken als docent bij de Leergang Systeeminnovatie.

“Als actie-onderzoeker haak ik aan bij overleggen met de gemeente Amsterdam, Waternet en Liander. Koplopers die ik heb gesproken en echt zien dat het anders moet, proberen medestanders te vinden binnen de eigen organisaties. Ze gaan daarbij niet zelden tegen de stroom in en vragen ruimte om op een andere manier te werken terwijl ze daar niet op een logische manier uren voor kunnen schrijven en de resultaten van dat nieuwe werken nog niet kunnen aantonen. Dat aan de kaak stellen vergt moed, zeker als capaciteit beperkt is en er weer een reorganisatie op til is. Het vergt een combinatie van ‘urgency’ en ‘agency’, ofwel: De urgentie van de verandering zien. En de ruimte voelen en te nemen om te handelen.

Voor nu wens ik iedereen alvast een fijne decembermaand toe!”