Koppelkansen inspirator City Deal Openbare Ruimte

Auteur: Eric van den Beuken (kernteam Koppelkansen)

Amsterdam heeft als monumentale, compacte  stad met overvolle onder- en bovengrond zo haar eigen uitdagingen in de ontwikkeling en beheer van de openbare ruimte.  Maar zij staat hierin niet alleen: ook de rest van Nederland staat voor deze grote opgaven. Daarom probeert City Deal Openbare Ruimte landelijke, regionale en lokale partijen te verbinden, en van elkaar te laten leren. Koppelkansen is een inspirator binnen dit netwerk.

Wat is de gemene deler in het lerend netwerk van City Deal?

Alle partijen hebben te maken met de energietransitie, circulaire economie (hergebruik van grondstoffen), toegenomen eisen aan de connectiviteit (uitrol 5G) en klimaatadaptatie. Bovendien ontstaat steeds meer bewustzijn dat een gezonde bodem nodig is voor een gezond leefklimaat. Ook dat dienen steden dus vorm te geven en in te richten. Daarnaast speelt het effect van bodemdaling en zetting op vastgoed en voorzieningen in de openbare ruimte; zowel bovengronds als ondergronds. De gemene deler is dat al deze opgaven alleen in samenwerking zijn op te lossen: met landelijke, regionale en lokale partijen. 

Wie doen mee?

City Deal is een groeiend samenwerkingsverband dat bestaat uit 27 deelnemende partijen, zoals: ministeries, gemeenten, kennisinstellingen, universiteiten, specialisten, adviesbureaus, en netbeheerders. Deze samenwerking heeft een looptijd van maximaal 3 jaar en loopt tot 31 december 2023. Binnen het samenwerkingsverband zijn 6 ontwikkelteams actief:

• Integrale beleidsontwikkeling
• Stedelijke programmering en samenwerking
• Integrale uitvoering
• Stedelijk investeren en businesscases
• Data-gedreven sturing
• Harmonisatie Regelgeving

Wat kunnen anderen leren van Koppelkansen?

In Amsterdam wordt al wat langer dan elders nagedacht over de genoemde transitie-opgaven, en binnen Koppelkansen is visie ontwikkeld op procesaanpak, rollen(verschuiving), en betaalbaarheid. Dit helpt andere gemeenten in hun visievorming. Daarnaast heeft Amsterdam de afgelopen jaren ervaring opgedaan met beleidsontwikkeling, de vertaling in maatregelen, programma’s en begrotingen, uitvoering en beheer. Doordat we dit stap voor stap vertalen naar een methode, wordt dit toegankelijk en bruikbaar voor andere gemeenten. Denk bijvoorbeeld aan de tool ‘uitlegschema’. Anderen hoeven dus niet zelf het wiel opnieuw uit te vinden. 

Wat is de waarde van deze samenwerking voor Koppelkansen?

Zaken die over de gemeentegrenzen gaan, kunnen we alleen in verbinding met landelijke partijen en regionale partijen aanpakken. Bijvoorbeeld: Hoe geven we vorm aan de samenwerking met de markt en het maatschappelijk veld? Wat is een harde eis (en dus niet beïnvloedbaar), en waar kunnen we ruimte vinden om elkaar te ontmoeten in het ontwerp?
We zoeken naar manieren om hiermee om te gaan, zodat we in de schaarse openbare ruimte verschillende functies kunnen combineren, die bij elkaar opgeteld meer waarde opleveren omdat ze elkaar versterken. Daarin kan samenwerking tussen bewoners, gemeenten en netbeheerders het verschil maken. Maar wat betekent het concreet als de bewoner niet alleen consument, maar ook producent en leverancier is? Omdat duidelijk is dat de conventionele manier (doen wat we altijd al deden) niet meer aansluit bij de behoefte (en de opgaven) in de toekomst, moeten we hier antwoorden op vinden. Het blijft een lastige puzzel omdat we niet precies weten hoe die toekomst eruitziet – financieel, ruimtelijk, technisch en sociaal. Door dit met elkaar te onderzoeken, brengen we puzzelstukken bij elkaar. Zo krijgen we door uitwisseling van kennis en praktijkervaring al veel scherper zicht op effectiviteit en samenhang van maatregelen. Onze leercurve wordt hierdoor een stuk steiler.

Waar zien we de concrete toepassingen?

De City Deal heeft 16 casusgebieden: van Klimaatmaatregelen in Tilburg, Revitalisering in Dordrecht tot een integrale wijkaanpak in Leiden of Groningse proeftuin aardgasvrij. Amsterdam heeft de integrale aanpak van het Wallengebied ingebracht als casus-gebied. Het komend jaar staat in teken van het ontwikkelen en uitproberen in de praktijk van maatregelen die het pad vrijmaken voor meervoudige waardecreatie. De functionaliteit en effectiviteit van maatregelen wordt gedurende het jaar gemonitord, zodat eind 2022 duidelijk is wat wel en wat niet werkt. Het is de bedoeling om de inzichten daarna te vertalen en te borgen in generieke afspraken over bevoegdheden, normeringen, financieringsconstructies, procesbeschrijvingen en zo nodig aanpassingen te doen in wet- en regelgeving. We zien goede kansen om dit proces te knopen aan de implementatie van de Omgevingswet. 

 Meer informatie over City Deal Openbare Ruimte