-toekomtsvisies- Indicatoren en doelstellingen – geen blauwdruk van middelen

Met de ontwikkeling van een circulair watersysteem voor 1500 woningen en 12 hectare businesspark startte in 2017 in Brainport Smart District (BSD, Helmond) een cocreatieproces met ruim dertig medewerkers van de vijf waterketenpartners in het gebied. In de afgelopen jaren hebben ze intensief samengewerkt tijdens de conceptuele ontwerpfase van het circulaire watersysteem. De volgende fase is nu in volle gang. De ambities en doelstellingen resulteren niet in een technisch ontwerp en een uitvoeringsprogramma. In plaats daarvan worden breed gedragen en technisch gedegen indicatoren en doelstellingen ontwikkeld, waaraan alle toekomstige oplossingen voor de wijk moeten voldoen. Hiermee ontstaat ruimte voor projectontwikkelaars en toekomstige bewoners om zelf innovatieve en passende oplossingen aan te dragen. Het is een nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden en risico’s, met meer autonomie voor de eindgebruikers. Voor de waterketenpartners ligt de uitdaging in het aannemen van een passende rol. De indicatoren en doelstellingen zijn opgenomen in een kwaliteitshandboek en vertaald in een juridisch kader.

Kwaliteitshandboek Brainport Smart District
Het kwaliteitshandboek (Q-Book) van Brainport Smart District (BSD) bevat de indicatoren en doelstellingen voor alle acht programmalijnen van BSD (circulaire wijk, participatie, sociale en veilige wijk, gezonde wijk, digitale wijk, mobiele wijk, wijk met energie, wijk met water). De 1500 woningen en 12 hectare businesspark van BSD worden gefaseerd ontwikkeld als ‘living lab’, een real-life proeftuin. Elke fase levert lessen op voor de volgende fase, waardoor de wijk met de tijd meegroeit. Daardoor kan geen ontwerp of blauwdruk voor de gehele wijk worden gemaakt en kunnen geen maatregelen en/of technieken worden voorgeschreven. Via indicatoren en doelstellingen wordt gestuurd op resultaat, terwijl de invulling van oplossingen (middelen) zoveel mogelijk wordt overgelaten aan de initiatiefnemers.

Indicatoren en doelstellingen
De indicatoren en doelstellingen zijn door experts van de waterketenpartners ontwikkeld om te kunnen sturen op resultaat. Het gaat om zeven indicatoren met kwalitatieve doelstellingen op gebouwniveau, buurtschapsniveau en wijkniveau:
1. Wateroverlast en droogte: klimaatadaptief ontwikkelen met hemelwaterbestendige percelen; voorkom schade als gevolg van neerslag.
2. Watergebruik: de aangevoerde hoeveelheid drinkwater en de afgevoerde hoeveelheid afvalwater minimaliseren; voorkom verspilling van drinkwater (circulaire waterketen).
3. Waterkwaliteit en gezondheid: de oppervlaktewaterkwaliteit op een hoger niveau brengen dan in de omliggende wijken; denk aan blauwalgen, organische stoffen, temperatuur, bewaak en bevorder de gezondheid van de inwoners.
4. Biodiversiteit: biodiversiteit creëren door landschap en stad met elkaar te verbinden.
5. Kwaliteit van ecosysteem en milieu: natuurinclusief bouwen en inrichten; ecologische waarde.
6. Temperatuurregeling en water: hittestress voorkomen, de temperatuur van huizen (zowel verwarming als koeling) op een natuurlijke wijze regelen (inclusief oriëntatie etc.); gebruik bijvoorbeeld water als koelelement en bij de lichtinval.
7. Meervoudig ruimtegebruik: duurzaam ruimtegebruik, multifunctioneel programmeren.

De volgende fase
De Stichting BSD geeft invulling aan de wijk via zogenoemde business challenges. Dit betekent dat de initiatiefnemers (bewoners, bedrijven, overheidsorganisaties, kennisinstellingen of combinaties daarvan) projecten voorleggen aan de stichting. Vervolgens beoordeelt de stichting of de projecten passen binnen de BSD-doelstellingen en of ze compleet zijn. Daarna worden ze voorgelegd aan het ‘kwaliteitsteam’, dat op basis van het kwaliteitshandboek een advies uitbrengt aan het stichtingsbestuur. Goedgekeurde, haalbare projectvoorstellen worden uitgewerkt en in de wijk gerealiseerd. Hoewel de initiatiefnemers zelf het voortouw nemen in de uitwerking van hun project worden ze door de stichting gefaciliteerd en begeleid.

dr.ir. Andrew James Segrave (projectleider conceptuele ontwerpfase)

Meer lezen
www.kennisactiewater.nl/co-creatie-trajecten/brainport-smart-district/

brainportsmartdistrict.nl/organisatie-zakelijk/programmalijnen/wijk-met-water/
brainportsmartdistrict.nl/wp-content/uploads/2020/09/BSD_WATERLAB_RAPPORTAGE_DGTL_MIDRES.pdf

Waterketenpartners:
Waterschap Aa en Maas, Waterschap De Dommel, Brabant Water, KWR Water Research, Provincie Noord-Brabant, Gemeente Helmond, Stichting Brainport Smart District, Metabolic