Vaart in de Amsterdamse energietransitie door nieuwe regels

15 februari 2018

Het lijkt erop dat er eindelijk vaart komt in de energietransitie in de gebouwde omgeving. Op lokaal, nationaal en Europees niveau zijn recent belangrijke stappen gezet voor een passend institutioneel kader waardoor alle betrokken partijen aan het werk kunnen gaan.

De gemeente Amsterdam heeft voor de sociale woningbouw de City Deal Naar een stad zonder aardgas gesloten met de woningbouwcorporaties en nutsbedrijven. In die Deal staan afspraken voor een gefaseerde overgang naar warmtenetten en all-electric in de oudere wijken. De eerste wijken zijn inmiddels aangewezen. Voor de nieuwbouwlocaties gebruikt de gemeente haar sterke positie als grondeigenaar als katalysator voor verandering. Die positie maakt het mogelijk om eisen te stellen aan de wijze van grondgebruik. Voorheen bood de gemeenten bij nieuwe ontwikkellocaties, zoals  Houthaven, Buiksloterham en IJburg, projectontwikkelaars en bouwbedrijven een keuzemenu van duurzame opties aan. Nu experimenteert zij bij de nieuwste locaties met de Roadmap Circulaire Gronduitgifte, die is gepresenteerd als een wereldwijde innovatie.

Deze door Metabolic en SGS Search ontwikkelde Roadmap is een ingenieus instrument waarmee de gemeente circulair bouwen kan stimuleren, meten en belonen. Op basis van onder meer gebiedskenmerken en ambitie selecteert de gemeente de prestatiegerichte criteria die relevant zijn voor een specifieke projecttender. Er staan 32 criteria in de Roadmap, deels voortbouwend op duurzaamheidscriteria uit de BREEAM en GPR-gebouw certificatie-systemen. De 32 criteria zijn verdeeld over 7 categorieën, waaronder energie en water. Zij gaan vooral over gebruik van duurzame bronnen, hergebruik, en monitoring. Binnenkort komt er een evaluatie van het instrument op basis van de eerste ervaringen.

Op nationaal niveau gaat de Nederlandse regering zorgen voor de benodigde aanpassingen in de regelgeving. In december 2017 heeft Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat zijn plannen voor een Klimaatwet en een maatschappelijk breed gedragen Klimaat- en Energieakkoord gepresenteerd. Ook heeft hij de Wetgevingsagenda energietransitie opgesteld voor de periode 2017-2021. Daarbij is de eerste prioriteit het wegnemen van knelpunten in de regelgeving, zoals de aansluitplicht op het gasnet, en komt er meer ruimte voor experimenten.

Verder krijgt de energietransitie in de gebouwde omgeving komende jaren een belangrijke impuls vanuit Europa. In december is overeenstemming bereikt over de hoofdlijnen van de Clean Energy package en de herziening van de Richtlijn energieprestatie van gebouwen. Eerder was in die richtlijn al opgenomen dat nieuwbouw vanaf 2020 bijna energieneutraal moet zijn. Met de wijziging is er nu ook een deadline voor de bestaande woningbouw vastgesteld, namelijk 2050. De Europese Commissie heeft afgelopen week laten weten dat zij de komende jaren 10 miljard Euro beschikbaar zal stellen voor renovatie-projecten via de ‘Smart Finance for Smart Buildings Facility’. Daarnaast zal er ook extra geld beschikbaar komen via het LIFE-instrument.

Kortom, alles wijst erop dat de condities gunstig zijn om serieus werk te maken van de energietransitie in de Amsterdamse gebouwde omgeving. Het is duidelijk dat door die transitie het energielandschap de komende jaren ingrijpend zal veranderen: niet alleen een grotere diversiteit aan energiebronnen, maar ook oplossingen op meerdere schaalniveaus en betrokkenheid van nieuwe spelers. Die overgang biedt uitdagingen maar uiteindelijk ook kansen op een toekomstbestendige en klimaatneutrale energievoorziening.

Door: Nicolien van der Grijp, Vrije Universiteit Amsterdam, WP3 Leider: Verdeling van verantwoordelijkheden en risico’s.

Links: